Het avontuur zet zich voort in Nederland

Vorig jaar zat ik in de maanden oktober, november en december als vrijwilliger (computeronderwijs) in Uganda. De belevenissen beschreef ik in dit weblog. Eenmaal terug in Nederland kreeg ik steeds sterker het gevoel ook vanuit Nederland iets te willen betekenen voor Uganda. De kiemen en contacten daarvoor waren al gelegd in Uganda. In contact met de projectleider van Matendo, Jackson Kasozi, besloot ik om me toe te leggen op verbetering van de drinkwatervoorziening voor de plaatselijke bevolking in het Kibaale district (West-Uganda).
Ik kreeg twee enthousiaste vrouwen uit Groningen mee in de ideeën en het resultaat was de oprichting van een stichting. Van hieruit kreeg ik een nummer van de Kamer van Koophandel (KvK) en een zakelijk rekeningnummer. Het heeft maanden geduurd voordat het geregeld was in ons bureaucratisch Nederland. Maar als het idee eenmaal helder is, komt het uiteindelijk helemaal goed. En het is nu degelijk geregeld. Met de nummers van KvK en de Triodosbank besta je ineens. En in combinatie met een website, Facebook en een logo voor het project heb je ineens een formele status.

Het ontstaan van het logo van Matendo vind ik hier ook vermeldenswaardig. Als twitterfan deed ik via Twitter op een zaterdagmiddag een oproep voor een pro deo logo-ontwerp voor het project uit Uganda. Binnen een kwartier reageerde er een student uit Brabant. We wisselden informatie uit en diezelfde middag had ik een

prachtig logo in een juist vormgevingsbestand in huis! Daarnaast meldde zich nog iemand die te zijner tijd een flyer wil vormgeven. Lang leve de Social Media!

Voor de uitgangspunten voor Matendo in Nederland en de activiteiten, verwijs ik naar de website van Matendo en naar de fanpage van Facebook.
Maar één ding wil ik er hier nog wel over kwijt: het mooie van Matendo is dat alles opgezet en begeleid wordt door de Ugandezen zelf. Alhoewel aantrekkelijk vanwege snel resultaat, gelooft de Ugandese begeleidingscommissie niet in louter alleen financiële donaties uit het buitenland. Dit leidt niet tot een duurzaam project. Eerst moet er draagvlak zijn bij de plaatselijke bevolking. En dat kost tijd. Van daaruit ontstaat respect en een gevoel van medeverantwoordelijk zijn. Dat is nodig om zonder hulp van buitenaf, de aangelegde voorzieningen te onderhouden en beheren.

Dit weblog wil ik vooral inzetten voor mijn persoonlijke belevenissen met Matendo.

Volgende week komt Jackson voor een werkbezoek naar Nederland. De afgelopen weken ben ik druk bezig geweest hem een interessant programma te bieden. Van officiële bezoeken bij Waterbedrijven, een heus evenement met de naam MatendoMaaltijdMeeting tot aan bezoeken bij vrienden,familie (en Amsterdam!) om Jackson te laten kennismaken met de Nederlandse samenleving. Mijn mede-bestuursleden, Kobi en Wyp, helpen een prettig handje mee.
Vandaag een persbericht geschreven om een buurman, die journalist is bij het Dagblad van het Noorden, enthousiast te krijgen voor een verhaal in de krant.

Afscheid

Ik hou niet van afscheid nemen. Toch kunnen beloften en loftuitingen bij een laatste samenzijn prettig blijven hangen. Nog een keertje in een gehuurde auto, naar vliegveld Entebbe met mijn Ugandeze vrienden

Robert: Jacky, you’re gonna leave The pearl of Africa in 2010, but you come back in 2011! En Olivia: Jacky I feel so sad and cry all day long. En Geoffrey: the girls miss you every day and we pray for you. I gonna email you every day. En Jackson: we come and get you when you arrive in Uganda next time!
Nog een laatste gezamenlijke lunch op het vliegveld met matooke en chicken. Ik draag mijn mobiel modem, voor een snelle draadloze internetverbinding in Uganda, over aan Jackson. Hij kan zijn geluk niet op nu hij over een netbook inclusief internet beschikt waarmee hij de broodnodige communicatie over het project Matendo zoveel gemakkelijker kan voortzetten.

Tyas probeert het gewicht van mijn bagage in te schatten. Met zijn goed ontwikkelde spierballen krijgt hij mijn tas gemakkelijk op hoogte, maar ik ben er niet helemaal gerust op of ik het zonder commentaar door de incheckbalie krijg.

Afgezien van het gewicht vraag ik me af of ik de gefrituurde sprinkhanen, Jackfruit en illegale videos door de douane krijg. Ook mijn handbagage heeft een behoorlijk gewicht en als ik moet uitleggen aan de man in uniform wat er in mijn rugzak zit, moet hij lachen: Wat? Een charcoalstove? Wat ga je daar mee doen in het land van gas en elektriciteit? Barbequen meneer, dat is wat wij er mee doen in het land van welvaart. Intussen geeft de Jackfruit voor Bob een penetrante geur af in mijn bagage en tijdens mijn nachtelijk verblijf in Dubai besluit ik om dit maar in een afvalbak achter te laten.

Na een voorspoedige reis, de 8 nachtelijke uren die ik op het vliegveld van Dubai moet doorbrengen waren ingepland, kan ik ook zonder nodeloos rondjes te moeten vliegen boven een ijzig Nederland, meteen landen.
Op Schiphol wacht mij een warm onthaal door familie en zoons. Dat maakt het aarden in het koude land gemakkelijker.

Maar wat zal ik ze missen: de vrijwilligers van het guesthouse Besaniya (Tyas!), de teachers, de Jacksons, Olivia’s, de Simon’s, en niet minder belangrijk: mijn lezerspubliek in Nederland! Hartverwarmend waren de vele reacties die ik van jullie kreeg. Het motiveerde en stimuleerde me om zoveel mogelijk op te schrijven.

Als antwoord op een vraag die menigeen me stelt:
ja, het Ugandeze avontuur heeft me veel gebracht. Meer dan ik had durven hopen! Ondanks moeilijke omstandigheden en een kritische kanttekeningen over ontwikkelingswerk, houd ik er een positief gevoel aan over. Op een aantal plaatsen heeft computeronderwijs een structurele plaats gekregen, heb ik (gehandicapte) mensen blij gemaakt met individuele aandacht, zijn er verschillende mensen met elkaar in contact gebracht, die elkaar hopelijk verder ondersteunen in de opbouw van hun land. En zullen de lessen over internet een wezenlijke bijdrage kunnen leveren in communicatie en kennisdelen met zowel eigen tribes als met mzungus.
Inclusief de andere, persoonlijke meerwaarde die deze drie maanden mij heeft gebracht, is de mission complete.

Alhoewel, ik vrees dat het werk er nog niet op zit: ontwikkeling Matendo, vrijwilligers werven voor Uganda, maar vooral ook het onderhouden van de waardevolle contacten. En dat alles vraagt om een volgende (retour!)trip: back to the Pearl of Africa: Uganda!

Safe journey

Er zijn nog veel blogjes te schrijven, maar helaas ontbreekt me de tijd. Het positieve is, dat ik dan toch nog live iets te vertellen heb aan degenen die geinteresseerd blijven.

Mijn verblijf heeft me veel gebracht. Het was een fantastisch avontuur. Ik kan tevreden zijn over de dingen die ik hier heb kunnen doen. En heb veel vrienden erbij gekregen.
Er zijn een aantal dingen die ik niet ga missen:

Het vervoer in de matatu.
Echt om helemaal zat van te worden. De rammelende Toyatabusjes worden volgestampt met zwetende, niet altijd fris ruikende mensen en kippen. Er kan er altijd nog wel eentje bij. Officially licensed for 14 persons staat er op de deur. Het maximum dat ik telde was 22, babies en kippen niet meegeteld.

Bagage kun je nauwelijks meenemen. Zo reisde ik naar Kibaale met een rugzak, die ik 6 uur lang op mijn schoot heb moeten houden. Toen ik het laatste stuk van de reis even iets meer ruimte kreeg, dumpte iemand bij het instappen een kind op mijn schoot. Vervolgens gingen de ouders gezellig achterin zitten. Schattig hoor, die bruine oogjes die je aanstaren. Maar warm en zwaar die laatste twee uur.
En dan dat wachten voordat de matatu werkelijk vertrekt van zijn standplaats. Je kunt een uur zitten wachten omdat er nog 1 persoon bij kan. Terwijl die misschien wel 500 meter verderop opgepikt kan worden. Gek word je ervan.
Maar als we dan eenmaal rijden: Yes we are all winners! (zie foto).

Er zijn veel dingen (en mensen) die ik vreselijk zal missen, zoals:

De boda boda jongens.
Ik ben er echt verzot op. Ze staan overal voor je klaar. En niet 1, maar wel 5 tegelijk. Als ik de heuvel afloop vanaf het guesthouse, zwaaien ze me al van ver tegemoet: zal ik je ophalen...? Je hoeft nog geen 100 meter te lopen in dit land.

En ze stoppen tijdens de rit ook geduldig als je nog ergens een boodschapje moet doen. Of als je even een paar gefrituurde casaven wil kopen aan de kant van de weg, omdat je geen tijd of vergeten bent om te lunchen. En dan o zo gelukkig als je je snacks deelt met hen. Voor een paar dubbeltjes brengen ze je overal heen. Bij nacht en ontij.
Een lofzang op de boda boda vind je op YouTube.
(op de foto: mijn allerlaatste ritje op de boda)

Het verse fruit
Nergens beter vers fruit als in de tropen. Verse ananas (een grote al voor 0,35 cent), papaya, avocado. Het volrijpe sap loopt rijkelijk langs je lippen.

De mensen
En dan de mensen.... ik ga ze missen. Ik word morgen naar het vliegveld Entebbe gebracht en geescorteerd door een aantal Ugandeze vrienden. De laatste dagen krijg ik veel smsjes en telefoon van mensen die me gedag zeggen. We gonna miss you....en God bless you en Safe journey....
En dat klinkt dan net weer een beetje anders als Goeie reis.....

Trouwpartijen

December is de maand van de party's. Zo ben ik kort na elkaar bij twee trouwerijen geweest. In Kibaale bezocht ik de receptie van een trouwpartij. Ik werd geescorteerd door Fredrick, een architect uit het dorp. Fredrick nam zijn taak heel serieus en week niet van mijn zij. Op zich wel handig, want de voertaal was Bunyoro. Maar ik werd geregeld aan mn jurk getrokken als ik met iemand (Engels) stond te praten: ik moest naast hem en met hem. Geregeld vroeg hij iemand om ons met z'n tweeen op te foto te zetten.

De receptie was gepland vanaf 2 uur. Maar in Afrika moet je dat niet zo serieus nemen. Alhoewel ik door Fredrick om 1 uur werd verwacht (ik moest er zijn als het bruidspaar aankwam!) kwam het paar pas om half 5 aan. Intussen hadden de aanwezige gasten al uitgebreid gegeten, rondgelopen in de tuin en in de schaduw gezeten. Bruid en bruidegom hadden beiden gestudeerd en waren van goede stand. Dat was dan ook af te lezen aan enorme bruidstaarten, live muziek en veel bruidsmeisjes met prachtige jurken. De bruid zelf had een traditionele, witte bruidsjurk. Er waren honderden mensen aanwezig. Het geheel stond in schril contrast met de levensomstandigheden van de mensen buiten het feestterrein.

Voor een andere trouwpartij reisde ik naar Kampal

a. Een nichtje van de familie Jackson trouwde met een Amerikaanse jongen. Ik was daar deze keer niet de enige blanke. De (Amerikaanse) vader van de bruidegom was niet aanwezig. Hij had een speech op een cd gezet die op een muur werd geprojecteerd. De mogelijke reden dat hij er niet was, zou kunnen zijn dat hij met zijn oversized formaat niet in een vliegtuigstoel zou hebben gepast.

De kerkdienst werd verstoord door een enorme plensbui. Naast ernstige lekkage op vele plekken, is het lawaai dat zo’n plensbui geeft op een golfplaten dak, alles overstemmend. Alhoewel het een gemengd huwelijk betrof, werd het feest opgesplitst. Na de kerkdienst, officiele inzegening en de vele familiefoto’s, werd er eerst een traditionele Ugandeze maaltijd geserveerd. Zoals Ugandezen gewend zijn, aten de gasten de matooke, beef en saus, met de handen. De Amerikanen hielden zich als groep afzijdig.

Na deze maaltijd zou er ook nog een westers georienteerd feestje zijn op een andere locatie. Voor deze aangelegenheid waren alleen de directe familie en vrienden uitgenodigd, die hiervoor bovendien zo’n tien euro per persoon hadden moeten betalen. Dit is een immens hoog bedrag voor een gemiddelde Ugandees en er waren weinig mensen aanwezig bij dit onderdeel. Met de Jacksonfamilie behoorde ik ook tot de direct uitgenodigden en we reden met zn allen naar een zeer mooi gelegen luxe locatie. We zaten aan lange tafels, rondom een zwembad. Met een prachtig uitzicht over Kampala. Door de vele speeches, die zowel in het Engels als in het Luganda werden vertaald, was het een lange zit.

Met de familie was het heel gezellig. Een van de dochters liet me haar kantoor zien van waaruit ze maatschappelijk werk verricht voor weeskinderen. Ik zag een oud houten bureau, maar onder allerlei kleedjes kwam een moderne flatscreen tevoorschijn. Geen internet. Daarvoor ging ze naar het kantoor van haar zus, die als advocaat werkt bij een bemiddelingsorganisatie voor adoptie van kinderen naar het buitenland.

Afscheid Nkokonjeru

Het netbook dat we met behulp van donaties hebben gekocht, is aangeboden aan de gehandicapten van Providence Home in Nkokonjeru.

We hebben er een feestelijke bijeenkomst van gemaakt. Het was tevens mijn afscheid en daar hadden ze, ondanks dat er al velen op kerstverlof waren, nog veel aandacht aanbesteed. Afscheidsliedjes, speeches, dans: ik werd echt in het zonnetje gezet door de gehandicapten, de Sisters en de kinderen (dit zijn weeskinderen die ook ingezet worden om de gehandicapten te verzorgen). Het netbook heb ik officieel overhandigd aan Simon. Het was ontroerend om te zien hoe hij en de anderen erop reageerden. Simon had zelf ook nog een cadeautje voor me ingepakt: Voor madam Jacky. From Student Simon.

De Amerikaanse vrijwilligster Ann neemt het stokje van me over en houdt het netbook in beheer. Op het (gele) bordje dat we ophingen, staat:

Computer education in Providence Home is build up in 2010. Dutch and Belgium Families donated a computer netbook, especially for those whose disabilities make it difficult to work on a desktop pc.

Namens de bewoners van Providence Home: bedankt voor jullie donatie!

Struggle for life

Drie kleine hutjes, op een terrein van banananbomen en mangobomen. De familie zit buiten als we aan komen. Jackson neemt alle tijd om ons te introduceren en brengt zowel hen als ons in een relaxte babbelsfeer. De taal die hier gesproken wordt is Bunyoro en geen Luganda dat in de omgeving van Kampala en Mukono gesproken wordt. Charles spreekt geen Bunyoro maar met Engels, dat voor velen de tweede voertaal is, gaat het ook goed. Soms met ondersteuning van Jackson die beide talen spreekt. De familie bestaat uit moeder (52 jaar), dochter (eind dertig) en veel kinderen. De kinderen zijn van de vrouwen zelf en er zijn verder weeskinderen van familieleden, die zijn overleden. Er zijn geen mannen, geen vaders, die zijn overleden. Er is geen honger. De bananen waar het Ugandeze hoofdvoedsel matooke van wordt gemaakt, zijn volop aanwezig. Evenals fruit, aardnoten, aardappels en mais.

Verder zijn er nauwelijks bestaansmiddelen. Er is geen elektriciteit, gas en stromend water. De waterbron is een behoorlijk eind lopen en niet erg schoon. Omdat er geen inkomsten zijn, is er ook geen geld voor onderwijs.

Bij een volgende familie hetzelfde verhaal. Bij deze familie woont nog een grootvader in, hij is 77. De moeder en hoofd van de hele familie die er woont, kijkt optimistisch de wereld in. Ze probeert alle dubbeltjes bij elkaar te rapen om kinderen enige vorm van onderwijs te bieden. Ze is er van overtuigd dat onderwijs even belangrijk is als voedsel. Charles is verrukt van haar tuin. Ze heeft een grote verscheidenheid aan fruitbomen. De bomen zijn al erg oud en dat getuigd van het bewustzijn om bomen niet zonder meer te kappen voor brandhout. Iets waar ook de broodnodige voorlichting voor is gepland binnen Matendo. Omdat er zonder beleid veel bomen worden gekapt, gaat de watervoorziening snel achteruit.

Het gesprek met een verpleegkundige vind plaats in een kleine apotheek in het dorp. Ze werk al acht jaar hier. Naast de vele gezondheidsproblemen vragen we haar in het gesprek met name te focussen op AIDS/HIV problemen. Ze verteld er open over en blijkt veel kennis te hebben. In een paar jaar tijd is het aantal positief gevonden mensen van 200 naar 1000 gestegen in deze kleine community. Samen met een aantal anderen social workers/nurses proberen ze de stigma's over AIDS te doorbreken. Er is een enorme angst om er vrijuit over te spreken. Je wordt vermeden, uitgesloten als je bekend dat je positief bent. Ze juicht een intensieve voorlichtingscampagne die Matendo van plan is, dan ook van harte toe.

De weeskinderen die wonen op het terrein van het ouderlijk huis van Jackson, hebben ook elk hun eigen, trieste verhaal. Dennis, 17 jaar, woont in een schuurtje. Zijn ouders zijn recent overleden, kort na elkaar. Zijn broer is ondergebracht bij familie in Kampala, zijn zusje (8 jaar) woont in hetzelfde dorp. Maar ze wordt zeer slecht verzorgd door de familie, de vrouw is weggelopen en de kinderen werden er aan hun lot overgelaten. Het meisje is eigenlijk altijd bij haar broer en in de dagen dat ik er was is besloten om haar matras maar weg te halen bij dat gezin en haar op te nemen bij de anderen.

Harriet is de oudste van de kinderen die er wonen. Ze is ook heel recent haar beide ouders verloren en heeft zelf drie kinderen, van drie verschillende mannen. Geen van de mannen is bij haar gebleven. Als ik haar naar haar leeftijd vraag, antwoordt ze: Ik denk van 25, maar het kan ook iets van 27 zijn. Ze hebben het niet bijgehouden. Harriet heeft een klein winkeltje in het dorp waar ze brood en suiker verkoopt. Maar het loopt niet erg. Ze houdt veel van kinderen. Heeft haar handen vol om haar eigen kinderen te verzorgen. Maar ook allerlei andere kinderen uit het dorp komen graag bij haar. Jackson zorgt dat er voldoende groente en fruit groeit waar ze van eten. En ze hebben een dak boven hun hoofd.

In de dagen dat ik er ben, ben ik een grote vakantie-attractie. Veel kinderen komen ‘de Mzungu kijken’ en gaande de dagen worden ze steeds vrijer en voelen mijn witte benen en aan mijn haar.

Niet alleen voor de kinderen ben ik bijzonder. Ook mensen uit de buurt komen aanwaaien. De pastor uit het dorp maakt een speciale afspraak. Hij wil me spreken. Het is niet duidelijk waarom en omdat hij alleen Bunyoro spreekt, moet er een vertaler bij. Dat is Fredrick. Op de veranda bij het huis van Jackson, begint de pastor zijn verhaal met een big smile. Hij slaat de Bijbel open en leest Psalm 20:1 voor. Fredrick doet zijn best om alles te vertalen. Het komt er op neer dat het belangrijk is wat ik doe, maar als het werk niet uit naam van Jezus gedaan wordt, het dan geen hout snijdt. Maar het eind van het liedje is: hij heeft nog nooit een blanke van nabij gezien, laat staan de hand geschud. Hij wilde zijn kans niet voorbij laten gaan!

Verder zijn er nog vele verhalen te vertellen van deze, voor mij intensieve dagen, in Kibaale. Maar daar is een blog te klein voor.

Campagne Glazen Huis

Dit jaar staat Serious Request van Radio 3FM in het teken van AIDS/HIV en weeskinderen. DJ Erik Corton is een aantal maanden geleden voor een reportage in Uganda geweest. Ik heb hen benaderd en aangeboden om real life stories te brengen in hun uitzendingen. Jackson en zijn staff zijn er op voorbereid. Helaas nog niets gehoord. Het zou mooi zijn als het project Matendo van een klein deel van de opbrengst zou kunnen mee genieten.

Matendo

In deze laatste periode van mijn verblijf in Uganda, ben ik naast het afronden van de lopende zaken, met name bezig met het project in  het district Kibaale.

Het project behelst een meerjarenplan. De eerste stap is de organisatie van HIV/AIDS voorlichting. Verder is er een centrum in aanbouw waar een zogenaamd Vocational Training Centrum wordt gevestigd voor met name weeskinderen en dropouts. Zie verder in een van mijn vorige blogs.

De ontwikkeling van het project vond plaats onder de naam Christian Vision Uganda. De donaties komen tot nog toe voornamelijk vanuit de Engelse Kerk. Om het project een ruimer gezicht te geven dan alleen vanuit de christelijke invalshoek (en fondsen!) zijn we overeengekomen om verder te ontwikkelen onder een eigen naam. Er is gekozen voor Matendo. Dit is een Afrikaans woord, niet in een Engels woord te vertalen. Maar het betekend zoiets van: iets prachtigs dat vanuit het niets is ontstaan.
Om deze nieuwe naam heen, moet ook een nieuw jasje komen, zoals een website. Op dit moment ben ik druk bezig om content te verzamelen, die ik kan inzetten voor de website. Zo ben ik de afgelopen dagen voor de tweede keer naar het district Kibaale gereisd.

De start van samenwerking tussen Charles en Jackson

Charles, is de Ugandeze begeleider van vrijwilligers die in het guesthouse Besaniya verblijven, reisde met me mee. Hij is van oorsprong journalist en heeft een ruim netwerk aan sleutelfiguren en organisaties. Hij is altijd in voor nieuwe ontwikkelingen en was zeer geinteresseerd in het Kibaale project. Enige weken geleden organiseerde ik een (zaken)lunch om Charles en Jackson (projectleider) met elkaar te laten kennismaken. Vervolgens kunnen de twee het uitstekend met elkaar vinden en willen graag samenwerken. Enerzijds in het ontwikkelen van Matendo, anderzijds om vrijwilligers ook buiten het Mukonodistrict in te zetten.

We wilden graag levensverhalen optekenen van mensen waarvoor Matendo bedoeld is. Ik vroeg Charles mee te gaan voor de interviews met mensen die representatief zijn voor het overleven in de levensomstandigheden van dit district. Jackson, die oorspronkelijk uit deze streek Kibaale komt en hier een huis heeft, zocht tevoren mensen die bereid waren mee te werken aan de interviews. Het is mijn taak om beeldend materiaal te verzamelen.

In het huis waar ik verblijf is geen elektriciteit en mobiel en/of internetverbinding. Om op te laden ging ik voor een koffie naar een nabij gelegen hotel. Blijkt daar ook net de power off te zijn.... Heb wel internetverbinding en met het laatste beetje stroom in mijn accu kon ik dit blog toch nog uploaden.