dinsdag 2 februari 2016

Terugblik op 5 jaar Uganda

Tijdens mijn 3-maands verblijf in 2010 als vrijwilliger in Uganda kwam ik in contact met Jackson Kasozi. De jaren daarna was hij onze vaste contactpersoon in Uganda en projectmanager voor de opgerichte stichting Matendo in Nederland.

Koning Solomon Iguru
Jackson bracht me in aanraking met de plattelandsbevolking in Kibaale, met de notabelen en buren in zijn geboortedorp, met zijn familie en kinderen. Samen met Kobi, medebestuurslid van de stichting Matendo, hebben we zelfs een officieel bezoek gebracht aan koning Solomon Iguru, in zijn paleis in Hoima. Jackson werd in 2013 benoemd tot Eerste Adviseur van deze koning. De traditionele koning heeft geen politieke macht, maar heeft als taak de culturele aspecten van het land te bewaken, zoals het behouden van de taal, het terugbrengen van oude gewoonten. Hij is razend populair bij de bevolking en heeft veel gezag op het platteland.

Via de contacten van Jackson kreeg ik een indringend beeld van hoe mensen leven en denken in Uganda. Over hun vrolijkheid en gastvrijheid, en over armoede, ziekten en de gevolgen van Hiv/Aids. Ik leerde er geduld te hebben, rust en berusting. Ik leerde over hun manier van denken. En hoe hun referentiekader verschilt van de mijne.
Hoe vaker ik er kwam, hoe complexer ik het begon te vinden.

Ik noem een paar dilemma’s waar ik tegenaan liep in het plattelandsgebied Kibaale waar het project Matendo is gelokaliseerd:
Gezinsleven in Kibaale

  • Hoe leg ik het belang uit van een waterfilter als men niet eens beschikt over een emmer waarin het water opgevangen wordt
  • Hoe leg ik uit dat er een goede toiletvoorziening moet komen bij het Matendo Trainingscentrum als degenen die dit moeten organiseren zelf niet beschikken over een toilet
  • Hoe leg ik de bewoners in Kibaale, die in lemen hutjes wonen, uit in wat voor soort huis ik zelf woon?  Een huis met een waterkraan, voor mijn eigen gebruik met 24/7 schoon drinkwater.  Een huis waar ik met een draai aan de knop een warmtebron heb om op te koken. Een huis met een eigen computer en snelle internetverbinding. En elektriciteit, overal waar je bent en nooit ‘power off’
  • Hoe leg ik uit wat ik voor werk doe, online communicatie, marketing?

Brug
De kloof tussen onze werelden is groot. Een brug slaan om elkaar te ontmoeten en van elkaar te leren is een mooie gedachte. Maar de balans, een evenwicht vind ik moeilijk. Met name in een plattelandsgebied waar weinig scholing is. Ik wil niet generaliseren maar in veel gevallen blijft het contact ongelijkwaardig. Ik ontkom niet aan mijn huidskleur, ik blijf de ‘witte’. En ‘witten’ zijn rijk en slim. De ‘witten’ regelen, komen in actie en nemen initiatief. Als ‘zwarte’ ben je gewend geraakt aan afhankelijk zijn en heb je geleerd een afwachtende houding aan te nemen.  Je werkt hard voor je eerste levensbehoeften. Maar je bent niet opgegroeid om de verantwoording van vooruitgang op je te nemen.
Hoofdonderwijzer basisschool Karakusa, Kibaale
Natuurlijk zijn er, ook op het platteland, Ugandezen die een leidersrol op zich nemen. Een mooi voorbeeld hiervan is de onderwijzer van een basisschool in Kibaale. Samen met Josephine bezochten Kobi en ik deze school in 2015. De onderwijzer heeft op eigen kracht een school tot bloei gebracht. Zie meer hierover in mijn blog De buren in het dorp Ngangi

Ontwikkelingsproject met visie
Het Matendo Trainingscentrum
Alhoewel Jackson zelf in deze vergeten en afgelegen streek is geboren en opgegroeid, kreeg hij de kans om zich te ontwikkelen. Hij genoot een goede opleiding en zeker na een verblijf van 9 jaar als dominee in Engeland, wist hij een brug te slaan tussen daar en hier.
Hij wist de juiste mensen om zich heen te verzamelen die samen met hem de plannen op tekenden voor een ontwikkelingsproject in zijn geboortestreek. Mėt een brede toekomstvisie.

Gerealiseerde waterpomp in Ngangi
Ik heb er graag aan meegewerkt.
Door de bouw van waterpompen konden we voor een aantal buurtschappen het verschil maken in schoon drinkwater. Het Matendo Trainingscentrum is, mede door financiële steun van de Engelse kerk, een prachtig duurzaam gebouw waar in 2015 een grote groep studenten met elkaar aan hun ontwikkeling en zelfredzaamheid werkten. Ik heb met eigen ogen hun enthousiasme en dankbaarheid gezien voor de kans die ze hiervoor kregen.

Hoe verder
Om het project Matendo voort te zetten is een sterke leiding ‘on the ground’ nodig. Onze visie is dat de basis van leiding en sturing in Uganda zelf ligt. Financiële bijdragen uit het buitenland kunnen belangrijk zijn voor de opbouw. Maar de (plaatselijke) overheid zal daarin ook een van de steunpilaren moeten zijn.

In 2015 moesten we concluderen dat het project Matendo teveel op buitenlandse ondersteuning ging draaien. Een essentiële factor hierin is het terugtreden van Jackson als projectmanager. Het vinden van een opvolger is uitgelopen op een teleurstelling. Voor ons, maar zeker ook voor Jackson die zich verraden voelde door mensen waarin hij vertrouwen had gesteld.

In telefonische gesprekken met Jackson in het afgelopen halfjaar kwam geen doorbraak naar voren. Hij kampt zelf met een zwakke gezondheid en kan vanuit zijn woonplaats Kampala niet naar Kibaale afreizen. Er zijn gesprekken geweest tussen Bisschop Nathan Kyamanywa van de regio Bunyoro-Kitara en de kerk uit Engeland. In 2016 worden deze gesprekken voortgezet met de begeleidingscommissie van het Matendo Trainingscentrum, medewerkers van de plaatselijke kerk, een aantal medewerkers van CHI uit Engeland en een delegatie van het bisdom. Het doel is het project over te dragen aan de plaatselijke kerk in Kibaale.

Vanaf 2010 heb ik Uganda jaarlijks in de maanden februari/maart bezocht. In 2016 zal dat niet plaatsvinden. De Stichting Matendo in Nederland zal in 2016 een slapend bestaan leiden. Mocht er een beroep op ons gedaan worden vanuit een nieuwe Ugandese projectleiding, dan zullen we ons opnieuw beraden.
Einde van 2016 besluiten we of we de Stichting in Nederland zullen opheffen.

Ik heb veel geleerd de afgelopen 5 jaar over het leven in een ontwikkelingsland. Met dank aan Jackson die me veel liet zien van de samenleving en mijn horizon heeft doen verbreden.

3 opmerkingen:

  1. Oh hier ga ik zeker nog op reageren!
    Fijn dat je het zo open beschrijft.
    Liefs

    BeantwoordenVerwijderen